Hoe een kruisschakelaar aansluiten?

Wil je eenzelfde lichtpunt vanop drie of meerdere verschillende plaatsen in huis bedienen? Dan heb je hiervoor een (of meerdere) kruisschakelaar(s) nodig. 

Wat is een kruisschakelaar, hoe werkt het en hoe sluit je hem aan? Onze Solyd-specialisten helpen je op weg. Neem ook een kijkje in het aanbod kruisschakelaars. 

Wat is een kruisschakelaar?

Een inbouwkruisschakelaar wordt samengesteld uit een sokkel of basiselement, en een centraalplaat en afdekplaat als afwerking. De schakelaar heeft vier aansluitklemmen en één schakelknop. 

Wanneer gebruik je kruisschakelaar?

Een kruisschakelaar wordt vaak gebruikt in gangen, trappenhuizen of grote ruimtes. Je hebt hem namelijk nodig als je één lichtpunt op drie of meerdere plaatsen wilt bedienen. Bijvoorbeeld, je hebt een lange gang met drie schakelaars (in het begin, midden en einde van de gang). Of wanneer je het licht van je inkomhal wilt bedienen aan de voordeur van je woning, aan de deur die naar de living leidt en bovenaan de trap van de eerste verdieping. Ook is hij handig wanneer je bijvoorbeeld het centrale lichtpunt in de slaapkamer wilt bedienen aan de deur en aan beide zijden van je bed.  

Je gebruikt één of meerdere kruisschakelaars in combinatie met twee wisselschakelaars. Wil je een lichtpunt op drie plaatsen bedienen, dan wordt één kruisschakelaar tussen twee wisselschakelaars geplaatst. Wil je je licht op vier plaatsen bedienen, dan voeg je een kruisschakelaar toe, en heb je: wisselschakelaar - kruisschakelaar – kruisschakelaar – wisselschakelaar. Je begint en eindigt dus altijd met een wisselschakelaar, en plaatst daartussen de kruisschakelaar(s). 

Je hebt bij dit soort opstelling twee soorten kabels: 3G1,5 en 5G1,5. De 3G1,5 gaat van de zekeringkast naar de eerste wisselschakelaar gaan en eentje die van de laatste wisselschakelaar vertrekt. En 5G1,5 kabel die tussen de wisselschakelaars en kruisschakelaars zit.

Hoe werkt een kruisschakelaar?

Een kruisschakelaar heeft vier aansluitpunten met twee inkomende draden van de eerste wisselschakelaar en twee uitgaande draden naar de tweede wisselschakelaar.

Een kruisschakelaar verbindt of onderbreekt met elkaar verbonden wisselschakelaars. Hierdoor verandert de route van de stroom tussen de wisselschakelaars. Afhankelijk van de stand van de andere schakelaars bepaal je of de stroom wel of niet bij de lamp komt. 

Opmerking: je kunt je kruisschakelaar ook combineren met een relais. Lees hier het artikel over het aansluiten van een relais. 

Lees ook: Hoe een wisselschakelaar aansluiten? 

Hoe een kruisschakelaar aansluiten? Stappenplan:

We illustreren hieronder hoe je een kruisschakelaar aansluit tussen twee wisselschakelaars. Dit is dus de situatie wanneer je op drie verschillende plaatsen eenzelfde lichtpunt wilt bedienen. 

Je kunt de draden van je kruisschakelaar aansluiten met schroefklemmen of steekklemmen. Beide varianten schakelaars vind je terug in onze online shop. Check hier het aanbod kruisschakelaars van A-merken waaronder Niko, Legrand, Bticino,…  

Stap 1: schakel de stroom uit

Start met de installatie van je kruisschakelaar door eerst de stroom uit te schakelen. Zet hiervoor de automatische zekering voor de kring waaraan je werkt uit in de zekeringkast. Check met een spanningszoeker of er geen spanning meer op de draden staat.

Stap 2: plaats vervolgens de eerste wisselschakelaar:

• Verbind de blauwe nuldraad van de toekomende en de vertrekkende kabel (3G1,5) met een lasklem of wagoklem. 
• Sluit de bruine of zwarte fasedraad aan op L van de wisselschakelaar.
• Sluit hierna de twee schakeldraden (zwart, grijs of oranje) aan op de twee andere klemmen van de wisselschakelaar.
• En verbind tot slot de aardingdraden (geelgroen) met elkaar met een lasklem of wagoklem. 

Stap 3: installeer op de middelste positie de kruisschakelaar. 

Hierna ga je de geïnstalleerde wisselschakelaar verbinden met de kruisschakelaar. Dit doe je door de twee inkomende draden (van 5G1,5 kabel) van de eerste wisselschakelaar aan te sluiten op de ingangsklemmen van de kruisschakelaar (sterretjes bij Niko). 

Dan sluit je de twee uitgaande schakeldraden van je kruisschakelaar - naar de tweede wisselschakelaar - aan op de uitgangsklemmen van de kruisschakelaar (pijltjes naar boven bij Niko). 

Bij gebruik zal de kruisschakelaar afhankelijk van de stand de draden kruisen of rechtdoor verbinden. 

Stap 4: plaats hierna de tweede wisselschakelaar. 

Hierna ga je je kruisschakelaar aansluiten op de tweede wisselschakelaar.

• Verbind ook hier de blauwe nuldraad met een lasklem of wagoklem.
• Sluit dan de twee schakeldraden van de kruisschakelaar aan op de twee klemmen van de wisselschakelaar waar geen L bij staat. (1 en 1’ bij Niko)
• Sluit hierna de schakeldraad naar de lamp aan op de L van deze wisselschakelaar. 
• Verbind hierna de aardingsdraden met een lasklem of wagoklem. 

Stap 5: plaats de afwerking

Zijn je schakelaars in de inbouwdozen geplaatst en vastgemaakt, dan kun je ze afwerken met de bijhorende centraal- en afdekplaten. Schakel hierna de stroom terug aan en kijk of je schakeling correct werkt. 

Heb je na het lezen van dit artikel nog vragen over de aansluiting van een kruisschakelaar of van een ander type schakelaar? Neem dan zeker contact op met onze Solyd-specialisten. Ze helpen je graag verder!